ستاره شباهنگ
شاید براتون این سوال پیش آمده باشه که کلمه "شباهنگ" به چه معناست؟! خب با ما همراه باشین تا در مورد این واژه بیشتر بخونیم و بدونیم.
شباهنگ یا سیروس که در زبان انگلیسی با نام Dog Star نیز شناخته می شود و درخشان ترین ستاره‌ی آسمان شب است. این ستاره که پنجمین سامانه‌ی ستاره‌ای نزدیک به زمین است، در فاصله ی ۸٫۶ سال نوری از زمین و در صورت فلکی سگ بزرگ قرار دارد.
شباهنگ دارای قدر ظاهری ۱٫۴۶- است که آن را دو برابر درخشان تر از ستاره‌ی سهیل( واقع در صورت فلکی شاه تخته)، دومین ستاره،ی درخشان آسمان شب می کند.
سامانه ستاره شباهنگ
ستاره شباهنگ به آرامی در حال نزدیک شدن به زمین است. درخشش این ستاره تا ۶۰۰۰۰ سال آینده و قبل از آنکه شروع به دور شدن کند، به طور تدریجی افزایش خواهد یافت. با این وجود تا ۲۱۰۰۰۰ سال آینده، شباهنگ همچنان به عنوان درخشان ترین ستاره،ای که از زمین دیده می شود باقی خواهد ماند.
سن این سامانه ستاره‌ای بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تخمین زده شده است.
حقایقی درباره ستاره شباهنگ
اولین باری که از نام سیروس استفاده شد مربوط به قرن ۷ میلادی است. زمانی که شاعر یونانی، هزیود، به این ستاره در منظومه‌ی ادبی خود با نام “روزها و کارها” اشاره کرد.
شباهنگ بیش از ۵۰ نام و توصیفات مرتبط با آن دارد. در اسطرلاب قرون وسطی اروپای غربی به این ستاره ALHABOR می گفتند.
تنها اجرامی که در آسمان درخشان‌تر از شباهنگ هستند، ماه، زهره، مشتری و گاهی اوقات عطارد و مریخ هستند.
شباهنگ اولین ستاره‌ای بود که سرعت آن اندازه گیری شد. در سال ۱۸۶۸، ویلیام هاگینز فرض کرد این ستاره با سرعت ۴۰ کیلومتر برثانیه از خورشید دور می شود. این فرضیه نادرست است و شباهنگ با سرعت ۷٫۶ کیلومتر بر ثانیه به منظومه شمسی نزدیک می‌شود.
شباهنگ همراه با ستاره‌های درخشان شعرای شامی در صورت فلکی سگ کوچک و ابط الجوزا در صورت فلکی شکارچی، مثلث زمستانی ( یک صورت واره معروف در آسمان شب که در زمستان و در نیمکره شمالی به آسانی یافت می شود) را می سازند.
رنگ ستاره ی شباهنگ، در طول قرن ها موضوع بحث های علمی بوده است. بطلمیوس، ستاره شناس یونانی یکی از افرادی بود که ظاهر این ستاره را قرمز رنگ توصیف کرده بود. در حدود سال ۱۵۰ میلادی، او رنگ این ستاره را همراه با ۵ ستاره ی دیگر: قلب العقرب در صورت فلکی عقرب، ژوبین دار در گاوران، ابط الجوزا در شکارچی، دبران در ثور، و سرپسین در دوپیکر که در حال حاضر همگی آنها با رنگ های قرمز یا نارنجی شناخته می شوند، قرمز توصیف کرده است.
شباهنگ در افسانه ها و فرهنگ ها
مصریان باستان در افسانه‌ها، شباهنگ را با نام سوپدیت میشناختند. در افسانه های سوپدیت به صورت الهه طبیعت و خدای مرگ تجسم یافته است. آنها در دوران پادشاهی میانه، تقویم خود را بر اساس نخستین زمان دیده شدن ستاره‌ی شباهنگ تنظیم می کردند. اولین طلوع ستاره نشان دهنده‌ی شروع سال نو بود و این رویداد با جشن های مختلفی به نام “ورود سوپدت” جشن گرفته می شد.
مصریان همچنین، شباهنگ را دروازه ای به زندگی پس از مرگ می دیدند و اجساد خود را در زمان غیبت ۷۰ روزه ی این ستاره دفن نمی کردند به این دلیل که آنها اعتقاد داشتند در هنگام خارج شدن ستاره از دید، دروازه ی آن نیز بسته خواهد شد. بسیاری از محققان معتقدند که هرم بزرگ جیزه در هماهنگی کامل با ستارگان، به ویژه ستاره شباهنگ و ستارگان کمربند شکارچی ساخته شده است.
این ستاره در بسیاری از فرهنگ ها با سگ ها ارتباط دارد. به دلیل اینکه شباهنگ درخشان ترین ستاره ی سگ بزرگ است، در ادبیات باستانی از آن به عنون یکی از سگ های شکارچی نیز نام برده اند.
برای مائوری ها، شباهنگ شروع فصل زمستان را مشخص می کرد و آنها برای نام‌گذاری این ستاره و زمستان نام مشترکی استفاده می کردند: تاکوروا
در هند، این ستاره گاهی به عنوان سوانا، سگ پادشاه جدهشتر، کسی که به سفری طولانی با چهار برادر خود برای یافتن قلمرو بهشت رفت؛ یاد می‌شود.
چطور ستاره شباهنگ را در آسمان پیدا کنیم؟
نحوه پیدا کردن ستاره شباهنگ
آسان ترین راه یافتن شباهنگ در آسمان شب با استفاده از صورت فلکی شکارچی است. امتداد سه ستاره ی درخشان کمربند شکارچی: نظام، نطاق و منطقه به سمت پایین و سمت چپ به ستاره ی شباهنگ اشاره می کند. شباهنگ به اندازه ی ۸ برابر عرض کمربند شکارچی از آن فاصله دارد.
برای اکثر ناظران در عرض های شمالی، شباهنگ در جنوب شرقی، جنوب یا جنوب غربی از زمستان تا اواسط بهار دیده می‌شود. این ستاره همچنین می تواند در اواخر تابستان در شرق و قبل از سپیده دم دیده شود.
همانطور که دیدیم شباهنگ در طی تاریخ از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. ما هم اسم خودمون رو از شباهنگ گرفتیم. پر نورترین ستاره. زندگیتون شباهنگی باشه.